Hiện nay, đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 2 sau bệnh lý tim mạch và là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế trên thế giới, là gánh nặng về kinh tế cho gia đình và xã hội.

Việc nhận biết và phát hiện sớm đột quỵ sẽ đem lại khả năng cứu sống và giảm thương tật cho người bệnh.

>> Mối liên hệ giữa Tăng huyết áp và Đột quỵ!

>> Mối liên hệ giữa Tăng huyết áp và Suy tim

1. Các dấu hiệu gợi ý và triệu chứng của đột quỵ

Đột quỵ và cơn thoáng thiếu máu não là trường hợp cấp cứu và bệnh nhân cần được chăm sóc y tế ngay lập tức. Vì vậy, để giúp mọi người nhận thức rõ hơn về các triệu chứng của đột quỵ hoặc cơn thoáng thiếu máu não.

F.A.S.T là một cách kiểm tra triệu chứng đơn giản mà chúng ta có thể nghĩ đến: 

• F = Face drooping | Mặt xệ xuống: Yêu cầu người đó mỉm cười. Một bên mặt có bị xệ xuống không?
• A = Arm weakness | Yếu cánh tay: Yêu cầu người đó đưa cả hai cánh tay lên. Một cánh tay có rớt xuống phía dưới không?
• S = Speech difficulty | Khó nói: Yêu cầu người đó lặp lại một câu đơn giản. Các từ có bị nói nhảm không?
• T = Time to call 115 | Thời gian gọi 115: Nếu người đó có bất kỳ dấu hiệu nào trong số này, hãy gọi 115 ngay lập tức. Điều trị đột quỵ có thể bắt đầu trong xe cứu thương.

Các chức năng bộ phận của cơ thể được điều khiển bởi các phần khác nhau của não. Vì vậy, các triệu chứng đa dạng tùy thuộc vào phần nào của não bị ảnh hưởng và kích thước của vùng bị tổn thương.

Các triệu chứng phát triển đột ngột và thường bao gồm một hoặc nhiều triệu chứng khác sau:

• Yếu cánh tay, chân hoặc cả hai (Tình trạng này có thể bao gồm từ liệt toàn bộ một bên cơ thể đến cử chỉ vụng về, yếu nhẹ một tay)
• Yếu và xệ một bên mặt (Điều này có thể khiến bạn chảy nước miếng hoặc nói ngọng)
• Các vấn đề về thăng bằng, phối hợp, nhìn, nói, giao tiếp hoặc nuốt
• Chóng mặt hoặc loạng choạng
• Tê một phần cơ thể
• Đau đầu
• Lú lẫn
• Mất ý thức (xảy ra trong trường hợp nặng)

2. Làm gì khi phát hiện người có dấu hiệu đột quỵ?

Trong khi chờ xe cấp cứu

Đột quỵ là một tình trạng cấp cứu y tế. Nếu bạn hoặc ai đó có dấu hiệu đột quỵ, hãy gọi ngay cho 115 và gọi người giúp đỡ. Trong khi bạn chờ xe cấp cứu đến:

• Nếu bệnh nhân còn tỉnh, hãy đặt họ nằm nghiêng, đầu hơi nâng lên.
• Không cho bệnh nhân ăn hoặc uống bất cứ món gì
• Nới lỏng quần áo hạn chế có thể gây khó thở
• Khi thấy yếu ở bất kỳ chi nào, hãy đỡ vùng chi yếu và tránh kéo vùng bị yếu khi di chuyển bệnh nhân.
• Bệnh nhân bất tỉnh, hãy kiểm tra nhịp thở và mạch của bệnh nhân và đặt bệnh nhân nằm nghiêng.
• Khi bệnh nhân không có mạch hoặc không thở, hãy bắt đầu hô hấp nhân tạo ngay lập tức.
• Nếu bạn không chắc chắn về cách thực hiện hô hấp nhân tạo, nhân viên gọi xe cấp cứu sẽ hướng dẫn qua điện thoại

Câu hỏi nhân viên y tế có thể hỏi bạn

• Họ có hoàn toàn tỉnh táo không?
• Họ có thở bình thường không?
• Có thể nói chuyện bình thường không?
• Cho tôi biết lý do bạn nghĩ đó là đột quỵ
• Lần cuối cùng họ hoạt động bình thường là khi nào?
• Họ đã từng bị đột quỵ trước đây chưa?

3. Lưu ý khi gặp phải triệu chứng của đột quỵ

Điều Nên Làm

Bạn cần gọi 115 ngay lập tức, ưu ý thời gian bạn gặp các triệu chứng đầu tiên và thông báo cho các nhân viên y tế. Một số điều trị như thuốc tiêu sợi huyết, có khả năng thay đổi hoặc ngăn chặn các triệu chứng phát triển.

Cần được tiêm trong vòng 4.5 giờ sau khi bắt đầu xuất hiện các triệu chứng.

Các phương pháp điều trị nội mạch có thể bao gồm phẫu thuật loại bỏ cục máu đông gây ra đột quỵ hoặc sửa chữa phần phình động mạch (phần mạch máu bị vỡ ra và gây ra áp lực trong não).

Các phương pháp điều trị nội mạch được thực hiện đối với đột quỵ do thiếu máu cục bộ, loại đột quỵ phổ biến nhất.

Việc này phải được thực hiện trong vòng 24 giờ sau khi khởi phát triệu chứng. Việc điều trị sớm sẽ cải thiện kết quả, vì thế thời gian là rất quan trọng.

Hầu hết, bệnh nhân đột quỵ không cần hô hấp nhân tạo. Nhưng nếu bạn bè hoặc vợ / chồng của bạn bất tỉnh khi bạn tìm thấy họ, hãy kiểm tra mạch và nhịp thở.

Nếu bạn không thấy mạch hay cảm nhận nhịp thở, hãy gọi 115 và bắt đầu hô hấp nhân tạo trong khi bạn chờ xe cấp cứu đến.

Bạn cũng có thể yêu cầu nhân viên 115 hướng dẫn bạn cách thực hiện hô hấp nhân tạo, bao gồm ép ngực lặp đi lặp lại và ổn định, theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ

Điều không nên làm

• Không để người bệnh đi ngủ khi có các dấu hiệu buồn ngủ và gọi 115

Những người sống sót sau đột quỵ thường phàn nàn về việc đột nhiên cảm thấy rất buồn ngủ khi cơn đột quỵ lần đầu tiên xảy ra.

• Không cho người bệnh uống thuốc, thức ăn hoặc đồ uống

Để an toàn, bạn không nên người bị đột quỵ dùng bất kỳ loại thuốc nào nếu không có chỉ định bác sĩ. Bạn cũng không nên cho ăn hoặc uống trước khi xe cấp cứu đến vì đột quỵ có thể ảnh hưởng đến khả năng nuốt.

• Không tự lái xe đến phòng cấp cứu

Bạn không nên tự mình lái xe đến bệnh viện vì các triệu chứng đột quỵ có thể trầm trọng làm khả năng lái xe.

Những thông tin trên, hy vọng đã giúp bạn giải đáp các thắc mắc về triệu chứng, cách xử lý khi bị đột quỵ.

Nguồn tham khảo:

– Theo Hướng dẫn của NICE, Anh Quốc (2019), Hiệp hội Đột Quỵ Úc (2020).