Buổi sáng là khoảng thời gian trong ngày có tỷ lệ gặp các biến cố tim mạch cao nhất bao gồm nhồi máu cơ tim, tử vong hay đột quỵ. Đây cũng là lúc cơ thể có sự thay đổi của các chất dẫn truyền thần kinh dẫn đến tình trạng tăng huyết áp hay còn gọi là hiện tượng tăng huyết áp vào sáng sớm [1].

Tuy nhiên, xác định rõ đâu là sự biến đổi huyết áp thông thường, đâu là biến chứng tăng huyết áp để kịp thời đề phòng là điều không hề dễ dàng.

Mời bạn đến với phần hỏi đáp nhanh sau đây nhằm cập nhật thêm thông tin về hiện tượng tăng huyết áp vào sáng sớm.

Câu hỏi 1: Có phải huyết áp tăng cao vào buổi sáng đồng nghĩa với bệnh tăng huyết áp?

Không đúng. Tăng huyết áp vào sáng sớm là hiện tượng sinh lý bình thường. Huyết áp luôn biến đổi theo các mốc thời gian trong ngày, hoạt động của mỗi người và thường tuân theo quy luật: thấp vào ban đêm, trong lúc ngủ – bắt đầu tăng vài tiếng trước khi thức dậy – tiếp tục tăng đến đầu buổi chiều – giảm dần vào chiều tối và đêm khuya [2].

Chu trình này chỉ biến đổi bất thường, báo hiệu tác động của bệnh tăng huyết áp khi huyết áp của bạn vẫn duy trì ở mức cao vào buổi tối, hoặc đột ngột tăng mạnh vào sáng sớm.

Nếu cảm thấy bất an về tình trạng sức khỏe của mình, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và (trong nhiều trường hợp) đo huyết áp lưu động 24 giờ để sớm phát hiện nguy cơ tim mạch.

Câu hỏi 2: Đâu là nguyên nhân tự nhiên khiến huyết áp biến động vào buổi sáng?

Buổi sáng là thời điểm có nhiều sự thay đổi lớn về sinh lý, đặc biệt thay đổi về hoạt động của hệ thần kinh tự chủ, chủ yếu liên quan đến hoạt động thần kinh giao cảm, là yếu tố chính gây ra hiện tượng tăng huyết áp vào buổi sáng [3]. Khi thức dậy, cơ thể bắt đầu giải phóng các hormon vỏ thượng thận và cortisol. Bên cạnh đó, sự gia tăng bài tiết các hormon thượng thận như adrenaline và noradrenaline cũng được tìm thấy trong giai đoạn này [3]. Những loại hormon này đều ít nhiều tác động làm tăng huyết áp.

Đây là lý do huyết áp của mọi người tăng nhẹ vào buổi sáng. Nếu vì những nguyên nhân tự nhiên như trên thì huyết áp chỉ tăng từ 6 giờ sáng đến tầm giữa trưa.

Câu hỏi 3: Vậy những yếu tố nguy cơ gây tăng huyết áp vào sáng sớm là gì?

Có nhiều yếu tố liên quan đến hiện tượng tăng huyết áp vào sáng sớm kèm nguy cơ tim mạch như tuổi, giới tính, lối sống, bệnh mắc kèm, tiền sử bệnh… [2]:

• Người già từ 65 tuổi trở lên
• Tiền sử tăng huyết áp hoặc bị tăng huyết áp nhưng không được chẩn đoán và chữa trị kịp thời
• Bệnh mắc kèm: đái tháo đường, bệnh tim mạch, bệnh thận
• Rối loại chuyển hóa
• Thừa cân, béo phì
• Hút thuốc và uống nhiều rượu bia
• Căng thẳng tinh thần kéo dài
• Tập luyện quá sức vào buổi sáng
• Chất lượng giấc ngủ kém

Câu hỏi 4: Tăng huyết áp vào sáng sớm dẫn đến những biến chứng nào?

Nếu không được chẩn đoán và chữa trị kịp thời, người bệnh tăng huyết áp, nhất là tăng huyết áp vào sáng sớm có thể dẫn đến tổn thương cơ quan đích như phì đại tâm thất trái, xơ cứng động mạch, xơ vữa động mạch cảnh và đạm niệu [2].

Hơn nữa, việc tăng huyết áp vào sáng sớm còn có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng trên tim mạch như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, tử vong do tim [2].

Theo khuyến cáo, bạn cần nhanh chóng đến khám bác sĩ hoặc cơ sở y tế gần nhất nếu thường xuyên cảm thấy đau đầu dữ dội, tức ngực, mất cảm giác ở tứ chi vào sáng sớm.

Câu hỏi 5: Làm sao để xác định bệnh tăng huyết áp vào sáng sớm?

Có 2 cách để xác định bệnh tăng huyết áp vào sáng sớm:

• Tự đo và theo dõi huyết áp tại nhà theo gợi ý của bác sĩ

Bạn có thể tìm mua các loại máy đo huyết áp thông thường hoặc đo điện tử để ghi nhận sự biến đổi huyết áp trong ngày.

• Thường xuyên đến bác sĩ, hoặc cơ sở y tế, để kiểm tra mức huyết áp

Bạn nên chủ động thảo luận với bác sĩ nếu cảm thấy các triệu chứng bất thường. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn tiến hành đo huyết áp lưu động 24 giờ kết hợp chẩn đoán lâm sàng hoặc xét nghiệm chuyên sâu để xác định chính xác tình trạng bệnh tăng huyết áp vào sáng sớm.

Nguồn tham khảo:

1. Bilo G, Grillo A, Guida V, Parati G. Morning blood pressure surge: pathophysiology, clinical relevance and therapeutic aspects. Integr Blood Press Control. 2018 May 24; 11:47-56.

2. Guru P. Sogunuru, Kazuomi Kario, Jinho Shin et al. Morning surge in blood pressure and blood pressure variability in Asia: Evidence and statement from the HOPE Asia Network. The Journal of Clinical Hypertension; 2018 December 07; 21, 2: 324-334

3. Ji-Guang Wang, Kazuomi Kario, Chen-Huan Chen et al. Management of morning hypertension: a consensus statement of an Asian expert panel. The Journal of Clinical Hypertension. 2018 January 16; 20, 1: 39-44.

SERV-HTN-19-04-2023