Nhồi máu cơ tim là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong hàng đầu thế giới. Tại Việt Nam trong những năm gần đây, số ca nhồi máu cơ tim cấp có xu hướng tăng, để lại những hậu quả vô cùng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến tính mạng và sức khoẻ của con người. Do đó, chúng ta cần hiểu biết một số kiến thức cơ bản về nhồi máu cơ tim để có thể giúp bản thân, gia đình và cộng đồng kịp thời phát hiện và xử trí ban đầu dấu hiệu nguy hiểm này..

Trái tim của chúng ta là một khối cơ cần được cung cấp máu mọi lúc để luôn hoạt động tốt và hệ thống mạch máu nuôi dưỡng cơ tim gọi là hệ động mạch vành. Nhồi máu cơ tim xảy ra khi một phần cơ tim không đủ máu nuôi từ động mạch vành (do xơ vữa gây hẹp, tắc mạch vành do cục máu đông…). Một trong những triệu chứng chính và quan trọng để báo hiệu cơ tim đang suy giảm lưu lượng máu nuôi là đau thắt ngực.

Nguy cơ chính của nhồi máu cơ tim

Một số tình trạng bệnh lý, lối sống, tuổi tác và tiền sử gia đình có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đau tim. Hầu như các bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim có ít nhất một trong các yếu tố nguy cơ sau:

• Tăng huyết áp
• Cholesterol trong máu cao
• Hút thuốc lá
• Đái tháo đường
• Béo phì
• Tiền sử gia đình có người mắc bệnh tim mạch sớm

Đau thắt ngực và triệu chứng kèm theo trong nhồi máu cơ tim

Đau thắt ngực là cảm giác đau nhói ngực hoặc khó chịu ở giữa ngực. Triệu chứng này cũng được mô tả với cảm giác nặng, căng tức, áp lực, đau rát, tê kéo dài hơn vài phút hoặc biến mất và quay trở lại. Đôi khi đau thắt ngực bị nhầm tưởng là chứng khó tiêu hoặc ợ chua.

Các triệu chứng kèm theo:

• Đau hoặc khó chịu ở các vùng khác của cơ thể (cánh tay, vai trái, lưng, cổ, hàm hoặc thượng vị)
• Khó thở hoặc thở gấp
• Toát mồ hôi lạnh
• Đầy hơi, khó tiêu hoặc cảm giác nghẹt thở (có thể giống như ợ chua)
• Buồn nôn hoặc nôn mửa
• Chóng mặt, cực kỳ yếu hoặc lo lắng
• Nhịp tim nhanh hoặc không đều

Phụ nữ thường thể hiện nhiều triệu chứng bất thường khác hơn nam giới, các triệu chứng tại tim thường không rõ ràng hoặc ít điển hình hơn, bao gồm:

• Đau lưng trên hoặc đau vai
• Đau hàm hoặc đau lan xuống hàm
• Nặng hoặc đau ở giữa ngực
• Đau lan xuống cánh tay
• Mệt mỏi bất thường trong vài ngày

Trong một nghiên cứu đa trung tâm trên 515 phụ nữ nhồi máu cơ tim cấp tính tại Mỹ, các triệu chứng được báo cáo thường xuyên nhất là mệt mỏi bất thường, rối loạn giấc ngủ, khó thở, khó tiêu và lo lắng. Đa số phụ nữ (78%) cho biết có ít nhất 1 triệu chứng trong hơn một tháng trước khi bị đau tim.

Cách xử trí khi đau thắt ngực

Khi có dấu hiệu đầu tiên của cơn đau tức ngực, bạn hãy gọi ngay cấp cứu để được hỗ trợ hoặc đến ngay cơ sở y tế gần nhất trong thời gian nhanh nhất, đừng đợi các triệu chứng của bạn biến mất. Đối với những bệnh nhân đã từng trải qua cơn đau thắt ngực đáp ứng với thuốc dãn mạch nitrat, cần ngưng ngay các hành động đang diễn ra, nghỉ ngơi tại chỗ an toàn, sử dụng thuốc xịt dưới lưỡi nitrat, nếu cơn đau tiếp diễn thì nên gọi ngay cấp cứu để được hỗ trợ hoặc đến kiểm tra lại với bác sĩ của bạn sau khi cơn đau dịu đi. Việc nhận biết và điều trị sớm các triệu chứng đau ngực có thể làm giảm nguy cơ tổn thương tim.

Ngay cả khi bạn không chắc các triệu chứng của mình có phải là cơn đau ngực do tim, bạn vẫn nên đến cơ sở y tế để được kiểm tra và đánh giá.

Thời gian tốt nhất để điều trị cơn thắt ngực là trong vòng một giờ kể từ khi xuất hiện các triệu chứng đầu tiên. Khi một cơn đau thắt ngực xảy ra, tổn thương cơ tim có thể tăng dần theo thời gian nếu không được chữa trị kịp thời. Nếu một vùng lớn của tim tổn thương trong cơn đau tim, việc phục hồi hoàn toàn trở nên khó khăn rất nhiều.

Phòng ngừa đau thắt ngực

Điều quan trọng là bạn phải thực hiện một lối sống lành mạnh như thay đổi chế độ ăn uống, bỏ thuốc lá, tập thể dục thường xuyên và khám sức khỏe định kỳ để phát hiện các yếu tố nguy cơ liên quan đến tim mạch.

Hãy chia sẻ thông tin với các thành viên gia đình và bạn bè của bạn để cùng bổ sung kiến thức cách nhận biết các triệu chứng của cơn đau ngực và khi nào cần điều trị khẩn cấp.

Nguồn tham khảo:

1. Goldman L, et al., eds. Angina pectoris and stable ischemic heart disease. In: Goldman-Cecil Medicine. 26th ed. Elsevier; 2020. https://www.clinicalkey.com. Accessed Feb. 10, 2020.
2. Angina in women can be different than men. American Heart Association. http://www.heart.org/HEARTORG/Conditions/HeartAttack/WarningSignsofaHeartAttack/Angina-in-Women-Can-Be-Different-Than-Men_UCM_448902_Article.jsp#.WgKDTXZrxEZ. Accessed Feb. 10, 2020.
3. Warning signs of a heart attack. American Heart Association. http://www.heart.org/HEARTORG/Conditions/HeartAttack/WarningSignsofaHeartAttack/Heart-Attack-Symptoms-in-Women_UCM_436448_Article.jsp#.WgKCqHZrxEY. Accessed Feb. 10, 2020.
4. Simons M, et al. New therapies for angina. https://www.uptodate.com/contents/search. Accessed Feb. 10, 2020.