Đái tháo đường nên ăn rau gì?
“Người bệnh đái tháo đường nên ăn rau gì?” là câu hỏi mà hầu hết người bệnh đều thắc mắc, với gần 7 triệu người Việt Nam đang bị bệnh đái tháo đường (số liệu điều tra năm 2020). Ngoài việc dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, người bệnh cần thay đổi lối sống, chế độ ăn uống lành mạnh sẽ giúp người bệnh kiểm soát đường huyết, cải thiện sức khỏe.
Chế độ dinh dưỡng đối với đái tháo đường
Khi có các dấu hiệu: ăn nhiều, khát nước nhiều, tiểu nhiều, sụt cân không rõ nguyên nhân,… bạn nên đi khám bác sĩ chuyên khoa Nội tiết – Đái tháo đường để được tầm soát, chỉ định thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán bệnh và có phương pháp điều trị đúng đắn. Với người bệnh đái tháo đường ngoài chế dộ đùng thuốc thì vai trò dinh dưỡng và thay đổi lối sống là nền tảng.1
Người bệnh đái tháo không cần thiết ăn uống kiêng khem quá mức, dễ dẫn đến suy dinh dưỡng, gây khó khăn cho việc điều trị. Thay vào đó, người bệnh sống lạc quan, thay đổi chế độ ăn uống đa dạng, cân bằng theo lời dặn của bác sĩ để vừa đảm bảo dinh dưỡng, đủ năng lượng cho các hoạt động hàng ngày vừa kiểm soát lượng đường huyết, cân nặng, tránh nguy cơ mắc các bệnh lý về tim mạch, cao huyết áp, mỡ máu cao.1
Người bệnh đái tháo đường nên chia nhỏ bữa ăn (5-6 bữa/ngày) để tránh tăng đường huyết sau mỗi bữa. Chia nhỏ bữa ăn cũng giúp người bệnh vừa đảm bảo cơ thể nhận đủ năng lượng mỗi ngày, giúp cơ thể không bị tăng đường huyết quá nhiều ngay sau bữa ăn hoặc không bị hạ đường huyết do ăn uống quá ít.1
Vì sao Đái tháo đường cần ăn rau?
Người bệnh đái tháo đường có thể ăn hầu hết loại rau. Chúng cung cấp nhiều chất xơ, dưỡng chất cần thiết hỗ trợ tăng cường trao đổi chất, làm chậm quá trình hấp thu đường vào máu, giảm nguy cơ tăng đường huyết. Người bệnh đái tháo đường không ăn quá nhiều rau có tải lượng đường huyết (GL) cao vì dễ làm tăng đường huyết ngột sau bữa ăn. Nên ưu tiên tiêu thụ rau có chỉ số đường huyết (GI) thấp hơn 70 và GL hơn 20.2
GI là thước đo khả năng làm tăng đường huyết sau khi ăn của một loại thực phẩm so với thực phẩm chuẩn. GI được chia làm ba nhóm bao gồm thấp ≤ 55, trung bình 56-69, cao ≥ 70. GL cho biết đường huyết tăng nhiều hay ít sau khi ăn một phần thực phẩm có chứa một lượng chất bột đường (carbohydrate) nhất định. GL thấp ≤ 10, trung bình 11-19, cao ≥ 20.2
Người bệnh đái tháo đường nên ăn rau gì?
Chế độ ăn nhiều rau đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người bệnh đái tháo đường kiểm soát đường huyết. Rau chứa nhiều chất xơ, giúp người bệnh tăng cường trao đổi chất, làm chậm quá trình hấp thu đường vào máu nên ngăn cản tăng đường huyết đột ngột sau bữa ăn. Người bệnh đái tháo đường nên ăn đa dạng các loại rau với nhiều màu sắc để vừa đảm bảo chất xơ vừa bổ dung đầy đủ các vitamin cần thiết cho cơ thể. Dưới đây là gợi ý một số loại rau tốt cho người bệnh đái tháo đường:
- Rau diếp cá: cùng với húng lủi, ngò, xà lách, xà lách xoong, rau muống, cải bẹ xanh, rau mùi, kinh giới, rau đắng, rau tần ô (cải cúc), rau má, giá đỗ, húng, tía tô, húng quế,… là các loại rau giàu chất xơ, vitamin B tốt cho người bệnh đái tháo đường. Đặc biệt, nguồn vitamin B trong các loại rau này có tác dụng giảm mức độ homocysteine, một loại axit amin nếu tiêu thụ nhiều có thể làm tăng nguy cơ bệnh tim.3
- Cải bó xôi (rau bina): là lựa chọn giàu dinh dưỡng, ít calo dành cho người bị đái tháo đường. Bên cạnh các vi chất vitmin A, vitamin C, vitamin D, vitamin E, vitamin K, loại rau này còn giàu sắt (thành phần quan trọng tạo ra máu). Cải bó xôi nấu canh tôm, thịt hoặc luộc, xào,… đều là các món ăn hấp dẫn cho bữa ăn hàng ngày.3
- Cà rốt: có vị ngọt nhẹ, chứa nhiều chất xơ được các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo người bệnh đái tháo đường nên ăn thường xuyên. Nếu đường trong các loại củ khác (như khoai lang) có thể đi vào máu nhanh chóng thì đường trong cà rốt lại di chuyển chậm hơn nên sau khi ăn, người bệnh vừa no vừa không bị tăng đường huyết đột ngột. Loại củ này cũng giàu vitamin A, tăng khả năng miễn dịch và giúp đôi mắt sáng khỏe. Hầm với thịt heo, xào, luộc,… là những gợi ý chế biến món ăn đơn giản mà ngon miệng từ cà rốt.3
- Rau bắp cải: chứa nhiều vitamin C, có nhiều lợi ích đối với sức khỏe tim mạch. Đặc biệt, bắp cải dồi dào chất xơ nên làm chậm quá trình tiêu hóa và hấp thụ đường vào máu. Thêm bắp cải vào bữa cơm hàng ngày giúp người bệnh đái tháo đường tránh tình trạng tăng đường huyết đột ngột gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. Tuy nhiên, bắp cải chứa nhiều iod nên không tốt cho người bệnh cường giáp, viêm giáp, bướu cổ,… Do đó, người bệnh đái tháo đường có thêm các bệnh cường giáp, viêm giáp, bướu cổ… không nên ăn nhiều bắp cải.3
- Rau chân vịt: luôn là sự bổ sung tuyệt vời cho bất kỳ chế độ ăn kiêng nào. Rau chân vịt có ít hơn 1g carbs mỗi khẩu phần và chứa nhiều canxi, Sắt và Magie. Rau chân vịt có thể được chế biến bằng nhiều cách như xào, luộc, dùng với salad.Trong rau có chứa chất phytochemical được gọi là phenol đã được chứng minh là hỗ trợ kiểm soát đường huyết và giảm các biến chứng của bệnh đái tháo đường.3
- Cà chua: một quả cà chua cỡ vừa có khoảng 5g carbs và 2g chất xơ. Cà chua cung cấp nguồn vitamin C, vitamin A và Kali tốt. Cà chua rất giàu chất dinh dưỡng thực vật lycopene, một chất chống oxy hóa mạnh có thể làm giảm căng thẳng oxy hóa và cải thiện kiểm soát glucose ở bệnh nhân đái tháo đường loại 2.3
- Dưa chuột: không chỉ mang lại cảm giác sảng khoái mà còn chứa lượng carb siêu thấp và cung cấp các khoáng chất quý hiếm như molypden và Mangan. Chỉ với 3g carbs trong 100g, chúng là cách hoàn hảo để thỏa mãn cơn thèm thứ gì đó giòn và giòn của bạn. Trên hết, dưa chuột đã được chứng minh là có tác dụng bảo vệ chống lại các biến chứng của bệnh đái tháo đường. 3
- Quả bơ: được biết đến với chất béo lành mạnh, một quả bơ nguyên quả chỉ có 17g carbs, trong đó 13g là chất xơ. Người ta đã chứng minh rằng việc tăng tiêu thụ bơ sẽ giúp cải thiện việc kiểm soát lượng đường trong máu và giảm nguy cơ phát triển bệnh đái tháo đường nói chung.3
- Cần tây: hầu như không chứa carb trong khi vẫn cung cấp các khoáng chất quan trọng như magiê, kali và phốt pho. Một nghiên cứu cho thấy chiết xuất lá cần tây làm giảm lượng đường trong máu cả trước và sau bữa ăn.3
- Rau muống: tốt cho người đái tháo đường một trong những loại rau được khuyên nên ăn nhiều ở người đái tháo đường là rau muống. Nhiều chứng minh đã cho thấy lượng carbohydrate vô cùng thấp (3.1% khối lượng) trong rau muống, chứa nhiều chất xơ và ít calo. Do đó khi sử dụng loại thực phẩm này dường như không có sự tăng đường huyết ở người bệnh. Bên cạnh đó, hàm lượng vitamin A và C rất cao, hỗ trợ cải thiện chức năng tế bào beta của tuyến tụy, giảm biến chứng tăng đường huyết đột ngột sau ăn hiệu quả. Ngoài ra Đông y xếp rau muống vào nhóm dược liệu có tính thanh mát, vị ngọt dùng giải độc, tiêu viêm, điều trị bệnh đái tháo đường.3
Tóm lại chế độ ăn uống lành mạnh là điều cần thiết để kiểm soát lượng đường trong máu. Một chế độ ăn uống cân bằng với nhiều thực phẩm giàu chất xơ như rau, trái cây sẽ giúp no lâu đồng thời tối ưu hóa lượng đường trong máu cũng như mang lại một loạt lợi ích sức khỏe khác. Để quản lý bệnh đái tháo đường một cách tối ưu, người bệnh cần hiểu hàm lượng chất xơ cũng như chỉ số đường huyết loại thực phẩm sử dụng. Ngoài ra, đo đường huyết hàng ngày, duy trì cân nặng phù hợp cũng là cách quản lý hiệu quả lượng đường trong máu của bạn.
BS CKI. Trần Thị Huyền Trang
Bệnh viện 199
* Tài liệu tham khảo
- Tác giả Rine Elise Halvorsen và cộng sự (Ngày đăng 2 tháng 7 năm 2021) Fruit and vegetable consumption and the risk of type 2 diabetes: a systematic review and dose–response meta-analysis of prospective studies. Truy cập ngày 01 tháng 3 năm 2025
- Tác giả Arif Mehmood,a Alam Zeb (Ngày đăng tháng 6 năm 2023) In vivo antidiabetic effects of phenolic compounds of spinach, mustard, and cabbage leaves in mice, Pubmed. Truy cập ngày 01 tháng 3 năm 2025
- Tác giả Syaifuzah Sapian,1 Izatus Shima Taib và cộng sự (Ngày đăng 30 tháng 10 năm 2022) The Role of Anthocyanin in Modulating Diabetic Cardiovascular Disease and Its Potential to Be Developed as a Nutraceutic. Truy cập ngày 01 tháng 3 năm 2025
SERV-NDT-DIA2-25-04-20252