Tiền đái tháo đường và đái tháo đường là gì?

Tiền đái tháo đường (ĐTĐ) là tình trạng bệnh lý khi nồng độ glucose máu cao hơn bình thường nhưng chưa đạt tiêu chí chẩn đoán ĐTĐ, bao gồm những người rối loạn glucose máu lúc đói, hoặc rối loạn dung nạp glucose (RLDNG), hoặc tăng HbA1c. Tiền ĐTĐ là giai đoạn trung gian giữa người bình thường và ĐTĐ típ 2. ^[2]

Bệnh ĐTĐ là bệnh rối loạn chuyển hóa, có đặc điểm tăng glucose huyết mạn tính do khiếm khuyết về tiết insulin, về tác động của insulin, hoặc cả hai. Nói cách khác: Bệnh đái tháo đường là một bệnh mạn tính xảy ra khi tuyến tụy không sản xuất đủ lượng hoóc môn – insulin để điều chỉnh lượng đường trong máu hoặc khi cơ thể không thể sử dụng hiệu quả insulin mà nó tạo ra. ^[3]

Tiền đái tháo đường bao lâu sẽ thành đái tháo đường?

Theo thống kê, năm 2021 Việt Nam có khoảng 7,3 triệu người tiền ĐTĐ và ước tính sẽ lên đến 9,7 triệu vào năm 2045 ^[1]. Khoảng 70% người tiền ĐTĐ sẽ thành ĐTĐ thực sự.

Tiền đái tháo đường có thể tiến triển thành đái tháo đường trong khoảng từ 5 – 10 năm nếu không được kiểm soát đúng cách, tuy nhiên tiền ĐTĐ bao lâu thành đái tháo đường sẽ còn tùy thuộc vào tuổi tác và tình trạng sức khỏe tổng thể của từng cá thể, phụ thuộc vào chế độ ăn uống khoa học, kiểm soát tốt đường huyết. Tuy nhiên, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ cho biết: nếu không có kế hoạch điều chỉnh ăn uống và sinh hoạt thì 37% người bị tiều đái tháo đường tiến triển thành đái tháo đường tuýp 2 sau 4 năm. Còn nếu thay đổi lối sống, thời gian người bị tiền đái tháo đường tiến triển thành đái tháo đường là 10 năm. Thậm chí, thực hiện tốt chế độ ăn uống lành mạnh, khám sức khỏe định kỳ, bạn hoàn toàn đẩy lùi tiền đái tháo đường. ^[4]

Yếu tố giúp kiểm soát tiền đái tháo đường? ^[2]

Tiền ĐTĐ liên quan với các yếu tố nguy cơ giống như bệnh ĐTĐ: thừa cân, béo phì, rối loạn lipid máu, tăng huyết áp, ít hoạt động thể lực…Các phương pháp điều trị giúp kiểm soát tiền ĐTĐ gồm:

Thay đổi lối sống: Can thiệp giảm cân bằng dinh dưỡng và hoạt động thể lực xuyên suốt quá trình điều trị đối với người thừa cân, béo phì hoặc thay đổi sự lựa chọn thực phẩm đối với người không thừa cân, béo phì mà không cần giảm cân.

Tăng hoạt động thể lực: duy trì tập luyện và hoạt động thể lực trung bình như đi bộ nhanh Tối thiểu 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày trong tuần. Mỗi lần không dưới 10 phút. Giảm thời gian ngồi tĩnh tại. Tăng cường hoạt động trong ngày, kết hợp các loại hình tập luyện: aerobic, đi bộ, thể dục dụng cụ… Lựa chọn bài tập và mức độ tuỳ từng cá thể. Tập luyện giúp ngăn ngừa/làm chậm diễn tiến đến ĐTĐ típ 2. Tập luyện có tác dụng tốt cho mọi đối tượng, mọi lứa tuổi.

Phát hiện và kiểm soát yếu tố nguy cơ tim mạch

– Tăng huyết áp

– Rối loạn lipid máu

– Hút thuốc lá:

Điều trị bằng thuốc: Metformin là nhóm thuốc chính được chỉ định điều trị tiền ĐTĐ, cần được khám và kê đơn bởi bác sĩ chuyên khoa Nội tiết.

Tích cực trong theo dõi

– Tần suất khám mỗi tháng 1 lần, xét nghiệm glucose máu đói, HbA1c được thực hiện mỗi 3 tháng 1 lần

– Bệnh cần thời gian điều trị lâu dài

– Ứng dụng công nghệ để giúp duy trì và tuân thủ chế độ can thiệp thay đổi lối sống tích cực Tuỳ từng hoàn cảnh cụ thể của từng người (tuổi, trình độ nhận thức, mức độ kinh tế, sở thích, nghề nghiệp…) mà lựa chọn công nghệ phù hợp. Có thể sử dụng nền tảng web, tin nhắn, mạng xã hội zalo, viber, các ứng dụng chuyên biệt App… để theo dõi nhật ký ăn uống, tập luyện và can thiệp, điều chỉnh kịp thời.

 Tiền ĐTĐ là tình trạng bệnh lý trung gian giữa bình thường và ĐTĐ típ 2. Người mắc tiền ĐTĐ có nguy cơ cao tiến triển thành ĐTĐ típ 2, liên quan với bệnh béo phì, rối loạn lipid máu, tăng huyết áp, ít hoạt động thể lực.

Can thiệp lối sống vẫn là biện pháp quan trọng để điều trị, quản lý tiền ĐTĐ. Tùy từng trường hợp cụ thể mà áp dụng các phương pháp điều trị thích hợp. Mục đích của điều trị tiền ĐTĐ là đưa glucose huyết trở về bình thường; ngăn chặn hoặc làm chậm sự tiến tiến thành ĐTĐ; ngăn chặn và làm giảm các biến chứng do tăng glucose huyết. Giảm nguy cơ bệnh tim mạch thông qua phát hiện và điều trị các yếu tố nguy cơ tim mạch đi kèm.

BS.CKII. Nguyễn Thị Lệ Hằng

Phó GĐ – Bệnh viện Quận 4

Tài liệu tham khảo

1. IDF Diabetes Atlas 10th
2. Bộ Y tế, Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị tiền đái tháo đường, 2020.( Ban hành kèm theo Quyết định số 3087/QĐ-BYT ngày 16 tháng 07 năm 2020)
3. Bộ Y tế, Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị đái tháo đường, 2020.( Ban hành kèm theo Quyết định số 5481/QĐ-BYT ngày 30 tháng 12 năm 2020)
4. Prediabetes and Lifestyle Modification: Time to Prevent a Preventable Disease, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4116271/

SERV-NDT-DIA3-25-04-2025