Bệnh Tiểu đường không được kiểm soát tốt, sẽ làm tổn thương thần kinh, làm ngón chân và bàn chân mất cảm giác. Nếu không được chăm sóc kĩ, lâu dài sẽ gây ra nhiều hệ lụy nguy hiểm.

1. Tổng quan về tình trạng mất cảm giác ở chân

Ở các bệnh nhân Đái tháo đường, mức chỉ số đường huyết cao có thể gây tổn thương các dây thần kinh, dẫn đến tình trạng mất cảm giác, đặc biệt là ở ngón và bàn chân. Mất cảm giác ở chân không chỉ thể hiện ở việc bệnh nhân không cảm nhận được cơn đau, mà còn không có cảm giác nóng hoặc lạnh, hay “chạm” khi có một vật nào đó xúc tác vào chân.

Khi đó, bệnh nhân có thể không biết bàn chân của mình bị chấn thương, dẫm phải dị vật hay bị bỏng…, hậu quả là những vết thương nhỏ bị bỏ qua và nó sẽ nhanh chóng tiến triển thành các vết loét lớn hay các ổ nhiễm trùng do không được chăm sóc kịp thời. (1)

Trong một số trường hợp, nhiễm trùng có thể lan đến xương (gây viêm xương) hoặc hoại tử cả bàn chân. Khi đó, để cứu tính mạng, các bác sỹ phải cắt bỏ cả bàn chân hoặc thậm chí cả cẳng chân của người bệnh. (2)

2. Phương pháp chăm sóc mất cảm giác ở chân

2.1 Kiểm tra bàn chân định kì tại các cơ sở y tế:

Tin mừng là các biến chứng ở chân đều có thể ngăn ngừa được nếu bệnh nhân được thăm khám biến chứng thần kinh và bàn chân ít nhất mỗi năm một lần. Tuy nhiên, khi nghi ngờ bị mất cảm giác ở chân, hoặc có các biểu hiện tê bì chân nhiều… bệnh nhân cần đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được khám toàn diện. (1)

2.2 Tập thói quen kiểm tra bàn chân mỗi ngày

Kiểm tra bàn chân mỗi ngày xem có vết cắt, mẩn đỏ, sưng tấy, vết loét, mụn nước, vết chai hoặc bất kỳ thay đổi nào khác trên da hoặc trên móng chân hay không. Khi thấy có tổn thương ở trên chân, hãy rửa sạch vết thương để tránh nhiễm trùng. Đồng thời kiểm tra xem vết thương có dần lành lại sau vài ngày hay không. Nếu vết thương không lành hoặc chuyển biến xấu hơn, cần đến sơ sở y tế ngay lập tức để kiểm tra và xử lí vết thương. (2)

Với những người bệnh đái tháo đường có đường huyết cao hoặc có nhiều biến chứng khác (mắt, thận…) thì phải đi khám chuyên khoa nội tiết ngay khi phát hiện có vết loét ở bàn chân.

2.3 Giữ chân sạch sẽ, khô ráo

Khi chăm sóc mất cảm giác ở chân, bệnh nhân không nên ngâm chân mà chỉ nên rửa chân hằng ngày bằng nước ấm và xà phòng nhẹ.

Sau khi rửa chân, dùng khăn lau chân khô hoàn toàn và thoa kem dưỡng ẩm để giúp ngăn ngừa khô nứt. Tránh thoa kem dưỡng ở các khe ngón chân vì sẽ dễ gây nấm hoặc nhiễm trùng. (1)

2.4 Cắt móng chân cẩn thận

Khi cắt móng chân cho người bệnh Đái tháo đường, cần cắt móng thẳng ngang và nhẹ nhàng làm nhẵn các cạnh sắc nhọn bằng dũa móng. (2) Không cắt móng chân quá sát vì dễ bị chảy máu, tạo cơ hội cho vi khuẩn xâm nhập gây loét. Những trường hợp có móng dày sừng , móng quặp thì phải để bác sỹ chuyên về bàn chân xử lý.

2.5 Không đi chân trần kể cả đi trong nhà

Bạn nên mang giày và tất hoặc loại dép bít ngón đi trong nhà, không để chân trần để hạn chế bị thương hay va chạm khi đang di chuyển. (2)

Trước khi mang giày, bạn cũng nên kiểm tra và đảm bảo rằng bên trong giày sạch và không chứa bất kì vật sắc nhọn nào bên trong giày. Không được đi các loại giày chật quá, giày cao gót có đế cao > 3 cm

2.6 Không tự mình loại bỏ các vết chai sần

Chai chân có thể là một biểu hiện của biến chứng thần kinh do đái tháo đường. Bạn cần liên hệ với bác sỹ để được tư vấn khi phát hiện những vết chai sần và muốn loại bỏ nó. Tự ý sử dụng các sản phẩm không kê đơn để mài vết chai sần có thể làm bỏng vùng da và khó lành. Tuyệt đối không được tự cắt các chân chân (2)

2.7 Giữ cho máu lưu thông

Bạn cần đặc biệt lưu ý lưu thông máu khi chăm sóc mất cảm giác ở chân. Khi ngồi nên thả hai chân xuống và lắc lư chân/ngón chân trong vài phút và vài lần trong ngày. (2)

Ngoài ra, bạn cũng nên chú ý chọn tất có độ ôm vừa phải, không quá chặt hoặc đường may quá dày, sẽ làm hạn chế lưu lượng máu đến nuôi chân. Tốt nhất là các loại tất vải thông khí tốt, không dùng tất nylon

2.8 Chọn các hoạt động thân thiện với đôi chân

Tập thể dục thường xuyên và duy trì dinh dưỡng ổn định sẽ giúp giảm cân và giảm lượng đường trong máu. Tuy nhiên, bệnh nhân cần chọn các hoạt động thân thiện và an toàn với đôi chân như đi bộ, đạp xe đạp hay bơi lội. (2) Tránh các môn thể thao như chạy, quần vợt…

Chăm sóc bàn chân bị mất cảm giác luôn là điều khiến các bệnh nhân đái tháo đường lo lắng nhiều. Tuy nhiên, việc đầu tiên cần làm khi bệnh nhân phát hiện hoặc nghi ngờ mất cảm giác ở chân là đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được kiểm tra toàn diện, tìm nguyên nhân, kiểm tra cảm giác và mức độ lưu thông máu ở chân. Điều cốt lõi cần nhớ là kiểm soát lượng đường trong máu mới là điều trị gốc rễ và giảm tối thiểu biến chứng của bệnh về sau.

Nguồn tham khảo:

1. Mayo Clinic, “Diabetic neuropathy”
2. Centers for Disease Control and Prevention, “Diabetes and Your Feet”