Bệnh Đái tháo đường trong đó chủ yếu là ĐTĐ type 2 đang gia tăng nhanh cùng với sự phát triển kinh tế – xã hội. Theo ước tính của Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế (IDF), số người mắc bệnh ĐTĐ năm 2014 là 422 triệu người, và lên đến 642 triệu vào năm 2040. Chế độ ăn uống không lành mạnh, nhiều chất đường bột chính là một trong những yếu tố nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường.
Có phải tất cả loại gạo không tốt cho người bệnh tiểu đường?
Gạo là lương thực chính ở các nước Châu Á , với sự tiến bộ của công nghệ chế biến đã loại bỏ phần cám bên ngoài và phần mầm nguyên vẹn của gạo lứt để tạo ra gạo trắng (chủ yếu gồm nội nhũ giàu tinh bột).
Chỉ số đường huyết (Glycemic Index – GI) là thước đo mức độ thực phẩm làm tăng lượng đường trong máu. Chỉ số đường huyết được xếp loại thành thấp (≤55), vừa (56 – 69) và cao (≥70). Người bệnh đái tháo đường cần ưu tiên sử dụng những thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp (dưới 55).
GI trung bình của gạo lứt là 55±5 và của gạo trắng là 64±7. Thực phẩm có GI cao gây ra phản ứng insulin cao hơn và sau đó dẫn đến kháng insulin, bệnh Đái tháo đường tuýp 2 và gây khó khăn việc kiểm soát đường huyết ở những người mắc bệnh Đái tháo đường.
Ưu điểm của gạo lứt so với gạo trắng
Các ưu điểm của gạo lứt bao gồm:
• Hàm lượng chất xơ cao: làm chậm quá trình tiêu hóa và hấp thu đường nên không làm tăng đường huyết đột ngột sau ăn. Cảm giác đói đến chậm giúp giảm cảm giác thèm ăn, góp phần giảm cân ở người thừa cân, Đái tháo đường tuýp 2.
• Hàm lượng magie cao: cải thiện tác dụng của insulin giúp đưa đường trong máu vào các tế bào làm giảm nguy cơ bệnh Đái tháo đường tuýp 2 ngay từ giai đoạn đầu.
• Các vitamin nhóm B và các chất kháng oxy hóa: đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa glucose trong cơ thể.
• Các chất xơ, carotenoid, phytosterol, acid omega 3, inositol hexaphosphate(IP6)…: có tác dụng phòng chống sự kết tập tiểu cầu, giảm cholesterol xấu, giảm triglyceride, tăng HDL cholesterol tốt… Điều này giúp giảm nguy cơ các biến chứng cấp tính về tim mạch cho bệnh nhân Đái tháo đường.
• Hemoglobin ở lớp cùi: đã được glycosyl-hóa và cải thiện sự tổng hợp insulin tác dụng làm giảm hàm lượng glucose trong máu ở người bệnh Đái tháo đường.
• Coenzyme Q10: tác động tích cực đối với huyết áp và cholesterol, ổn định nhịp tim, ngăn ngừa nguy cơ đột quỵ, tai biến tim mạch.
• Sterol và sterolin: có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, phòng chống ung thư, làm chậm quá trình lão hóa.
Sự kết hợp của các các cơ chế này có thể giải thích tác dụng có lợi của việc thay thế gạo trắng bằng gạo lứt.
Ăn gạo lứt giúp giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2?
Nghiên cứu tại Hoa Kỳ khảo sát việc tiêu tiêu thụ gạo trắng và gạo lứt liên quan đến nguy cơ mắc bệnh Đái tháo đường type 2 trên 39.756 nam và 157.463 nữ cho thấy gạo lứt giảm được nguy cơ mắc Đái tháo đường tuýp 2.
Việc thay thế ⅓ lượng thức ăn tiêu thụ trong 1 ngày, tương đương thay thế 50g gạo trắng bằng gạo lứt sẽ có thể giảm 16% nguy cơ mắc Đái tháo đường tuýp 2. Ngoài ra, khi ăn lúa mì hoặc lúa mạch có nhiều cám sẽ giảm 36% nguy cơ mắc bệnh.
Các lưu ý khi sử dụng gạo lứt:
- Chỉ được bảo quản thời gian ngắn.
- Ăn rất cứng, cần phải ngâm trước khi nấu và nấu lâu mới chín.
- Nhai kĩ ra nước mới nuốt, nếu không sẽ gây ra chứng khó tiêu.
- Chỉ nên sử dụng từ 2 – 3 lần/tuần.
- Có tinh bột vậy nên nếu đã ăn gạo lứt trong bữa chính cần giảm tinh bột ở các thức ăn khác.
Gạo lứt chỉ là thực phẩm hỗ trợ chứ hoàn toàn không có tác dụng chính là chữa bệnh tiểu đường. Vì thế, hãy xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh bằng cách luôn theo dõi thông tin thực đơn dinh dưỡng tại trang tin Ngày Đầu Tiên nhé!
Nguồn tham khảo:
- American Diabetes Asociation:”Glycemic Index and Diabetes“ 2019 WebMD. LLC.
- White rice, Brown rice, and Risk of Type 2 Diabetes in US Men and Women. Arch Intern Med. 2010;170(11):961-969.
- Brown Rice vs White Rice: Which is better? 2010 WebMD, LLC
