Biến chứng tim mạch – “Sát thủ thầm lặng” ở người Tiểu đường
Bệnh Đái tháo đường (hay tiểu đường) là căn bệnh mãn tính liên quan đến hormon insulin sản xuất ở tuyến tụy. Nguyên nhân có thể do tuyến tụy không sản xuất đủ lnsulin hoặc tế bào mất khả năng sử dụng lnsulin có sẵn trong cơ thể.
lnsulin giúp các tế bào hấp thu glucose trong máu và chuyển hóa thành năng lượng cho hoạt động hằng ngày.
Đái tháo đường có biểu hiện đặc trưng là lượng đường trong máu luôn cao. Hiện tượng này kéo dài gây ảnh hưởng xấu đến chức năng của các cơ quan khác trong cơ thể và diễn tiến thành nhiều biến chứng nguy hiểm.
Vì sao biến chứng tim mạch ở Đái tháo đường là sát thủ thầm lặng?
Khi mắc bệnh Đái tháo đường, người bệnh sẽ thường gặp biến chứng cấp tính như tăng hay hạ đường huyết hay biến chứng mạn tính nguy hiểm trên nhiều cơ quan khác nhau như mắt, thận, thần kinh, tim mạch, não, các mạch máu ở chi.
Trong đó, biến chứng trên hệ thống tim mạch (bệnh tim mạch xơ vữa) là biến chứng dễ gặp trên người bệnh tiểu đường. Vì bệnh làm cho quá trình xơ vữa mạch máu xảy ra sớm hơn và tiến triển nặng hơn.
Do đó, người bệnh đái tháo đường sẽ có nguy cơ bị bệnh lý tim mạch cao hơn so với người không bị bệnh. Bệnh tim mạch xơ vữa gây ra hậu quả nặng nề nhất. Đặc biệt là nguyên nhân gây tử vong chủ yếu cho người bệnh Đái tháo đường.
Người bệnh Đái tháo đường, triệu chứng của các biến chứng tim mạch đôi khi rất mơ hồ và không có biểu hiện rõ ràng. Chính vì vậy, biến chứng tim mạch ở người tiểu đường chính là một “sát thủ thầm lặng”.
Bệnh tim mạch dẫn đến biến chứng xơ vữa
Bệnh tim mạch xơ vữa là những biến chứng xuất hiện trên nền xơ vữa các động mạch lớn và vừa. Trong bao gồm các bệnh như bệnh mạch vành, bệnh mạch máu não và bệnh mạch máu chi dưới.
+ Bệnh mạch vành
Khi biến chứng xảy ra trên động mạch nuôi tim sẽ gặp các bệnh như thiếu máu cục bộ cơ tim, nhồi máu cơ tim, suy tim… Biểu hiện lâm sàng của các bệnh này ở bệnh đái tháo đường không rõ ràng. Vì vậy, bệnh nhân khó nhận biết chỉ khi đi khám kiểm tra mới có thể phát hiện ra.
Tuy nhiên, nhiều trường hợp bệnh nhân có biểu hiện lâm sàng bằng cơn đau thắt ngực. Cơn đau có cảm giác như bóp nghẹt tim, lan lên vai trái, xương hàm hoặc cánh tay trái…
+ Bệnh mạch máu não
Khi biến chứng xảy ra ở mạch máu não sẽ gây ra tai biến mạch máu não (hay đột quỵ não) với các biểu hiện nhồi máu não hoặc xuất huyết não… Biểu hiện lâm sàng bằng đột ngột bại hoặc liệt một nửa người, méo miệng, có thể kèm theo rối loạn ý thức ở các mức độ khác nhau.
Các biểu hiện lâm sàng cũng có thể thoáng qua rồi biến mất, sau đó có thể tái phát hoặc diễn biến nặng hơn. Nó cũng có thể bị nặng ngay từ đầu để lại di chứng tàn phế hoặc có thể tử vong.
Các biểu hiện sớm của bệnh lý mạch máu não có thể biểu hiện bằng các dấu hiệu như chóng mặt nhẹ, mất thăng bằng, rối loạn giấc ngủ, giảm sút trí nhớ.
+ Bệnh mạch máu chi dưới
Khi biến chứng xảy ra ở động mạch chi dưới, thường gặp các trường hợp như hẹp, tắc động mạch chi dưới… Trên lâm sàng, người bệnh cảm thấy đau, mỏi chân hay chuột rút khi đi bộ. Sau khi nghỉ ngơi, các dấu hiệu giảm dần, bệnh nhân lại có thể tiếp tục đi được cho đến khi lại xuất hiện lại các triệu chứng đau.
Ngoài ra, còn gặp các dấu hiệu khác như chuột rút, loét hay hoại tử đầu chi, sờ mạch có thể thấy mạch mu chân mất hoặc yếu, mất mạch khoeo, huyết áp chi dưới thấp.
Yếu tố nguy cơ gặp biến chứng tim mạch do Đái tháo đường
Các yếu tố nguy cơ làm tăng tỉ lệ gặp các biến chứng tim mạch bao gồm:
- Tăng huyết áp
- Rối loạn lipid máu (lượng cholesterol trong máu cao)
- Lười vận động, béo phì và đặc biệt là béo bụng
- Hút thuốc lá và uống nhiều bia rượu
- Trong gia đình có người mắc bệnh tim mạch
- Người lớn tuổi với nam >55 tuổi và nữ 65 tuổi. Đặc biệt là nữ sau thời kỳ mãn kinh tỉ lệ sẽ tăng cao
Để phòng ngừa, kiểm soát các biến chứng tim mạch, người bệnh cần:
• Thăm khám bác sĩ định kì: tuân thủ điều trị và theo đúng sự chỉ dẫn của bác sĩ. Để người bệnh có thể kiểm soát tốt được đường huyết, huyết áp, lipid máu.
• Chế độ ăn uống lành mạnh, điều độ: giảm ăn muối, tinh bột, chất béo, đạm và tăng ăn rau xanh và các thực phẩm tươi sống…, để giúp giảm cân, giảm vòng bụng. Không sử dụng rượu bia, không hút thuốc hay các chất kích thích.
• Luyện tập thể dục hằng ngày: tăng cường vận động và điều độ tránh quá sức để giúp cải thiện hệ thống hô hấp và tim mạch.
Ngày Đầu Tiên hy vọng có thể giúp bạn bổ sung những kiến thức để có thể phòng ngừa và điều trị “sát thủ thầm lặng” này nhé!
Nguồn tham khảo:
1. Benjamin M Leon and Thomas M Maddox. Diabetes and cardiovascular disease: Epidemiology, biological mechanisms, treatment recommendations and future research. World J Diabetes. 2015 Oct 10.
2. American Diabetes Association. Standards of medical care in diabetes- 2015. Diabetes Care. 2015;38(suppl 1):S1-S93. https://care.diabetesjournals.org/content/suppl/2014/12/23/38.Supplement_1.DC1/January_Supplement_Combined_Final.6-99.pdf